-
1 мафIэ
1. огонь/ Зыгуэр зыс лыгъей.МафIэ гуащIэ. МафIэр ужьыхыжын.* МафIэ щIынкIэ Iэзэр унагъуэ зэгъэзэгъщ. (погов.)2. переносное горячий, пылкий (о человеке, лошади)/ Хъыжьэ, пхъашэ.* - Мыр сыту шу мафIэ! - жаIэу цIыхухэр мэкIий. Нарт.Банэ мафIэр къыIурихын = мафIэр къыIурихын.Жыхьэнмэ мафIэ см. жыхьэнмэ.Жьэ мафIэ см. жьэ.МафIэ едзын ввергнуть кого-л. в неприятность, тревогу.МафIэ ещIылIэн = мафIэ едзын.МафIэ зэхэкIыжын погаснуть ( об огне).МафIэ зэщIэгъэнауэ = мафIэ зэщIэнауэ.МафIэ (зэ)щIэгъэстын обострять что-л., подливать масло в огонь.* Абы {пщащэм} мафIэр щIигъэст зэпытурэ укъришэкIынщ. КI. Т.МафIэ зэщIэнауэ энергично. МафIэ зэщIэнауэ мэлажьэ.МафIэ ищIэн затопить печь, развести огонь в печи.МафIэ къридзын 1) схватить лихорадку. 2) см. мафIэ едзын.МафIэ къыщIэнэн 1) гореть( от высокой температуры)2)черезмерно суетиться.МафIэ лыгъейуэ (гуащIэн) быть не в меру пылким, горячим.* Сосрыкъуэ и Тхъуэжьейр мафIэ лыгъейуэ гуащIэт. фольк.МафIэ щIэгъэуэн слегка опалить, обжечь что-л.МафIэ щIэдзэн = мафIэ едзын.* - Хъунщ иджы, КIуринэ, - жиIащ абы. - Уэ си гум мафIэ щIэбдзащ. Iуащхь.МафIэ щIэщIэн = мафIэ едзын.МафIэ щIын развести огонь, костёр.МафIэ яшха хуэдэ с отчаянностью обреченных (букв. словно съели огонь).* ЛIыжьым жиIэр дауи, нэхъ пэжт, абрэдж къомыр мафIэ яшха хуэдэ, къэубыдыгъуейт, псэууэ зыми зыкъыуигъэубыдынутэкъым. КI. А.МафIэм зегъэун греться у огня.* Дон лIыжь цIыкIум дакъэжь мафIэм зригъэут. фольк.МафIэм ису как в огне.* ЛIыжьхэм ядэкIуэта иужькIэ езы Шэджэмокъуэм къигъэзэжащ, нэхъри къызыщIэплъарэ мафIэм ису. Т. Хь.МафIэм исын пропасть, пойти прахом.МафIэм къуацэкIэ хэуэн раздувать ссору.МафIэм хэдзэн = мафIэ едзын.МафIэм хэхуэн попасть в переплёт.МафIэм хисхьэн = мафIэм исын.МафIэр къыIурихын метать искры.* Сыту пIэрэ зыхуейр жысIэри сабгъэдыхьащ, сабгъэдыхьэмэ, - председателым, кIуэаракъэ, мафIэр къыIурех. Iуащхь.МафIэр нэм къыщIихын гореть ненавистью ( о глазах).* Бэрокъуэ Адэлбий къэгубжьауэ и нэм мафIэр къыщIихырт. Т. Хь.МафIэхьэ укъэкIуа? за огнём что ли пришел? (говорят человеку, который сильно спешит).И шыкIэ мафIэ егъэуауэ см. шыкIэ.мафIэ бзий пламя/ Пкъыгъуэр щискIэ къыхиху, нуру блэр.МафIэ бзийр пэ гъуанитIым кърихын (кърихун) с огнедышащими ноздрями ( о сказочном персонаже).* {Джэмыдэжьым} и пэ гъуанитIым къриху мафIэ бзийм гъуэгу напщIэхэр илыгъуэрт. Нарт. -
2 къыщIэнэн
I а) (къыщIенэ) перех. гл. оставить кого-что-л. под чем-л., внутри чего-л./ Зыгуэрым и щIагъым, лъабжьэм е псэуалъэ с. ху. я кIуэцIым зыгуэр къыщыгъэнэн.б) (къыщIонэ) неперех. гл. остаться где-л., под чем-л. или в чем-л./ Зыгуэрым и щIагъым, лъабжьэм е псэуалъэ с. ху. я кIуэцIым зыгуэр къыщынэн.* Зи лIыр зауэм яхуа фызыр джафэу унэм къыщIэнат. Къэб. п. и ант.Лъы IэмпIэ къыщIэмынэжыху см. лъы.II:(къыщIонэ)неперех. гл. воспламениться, загореться/ Къэблэн, лыгъэ хидзэн, къызэщIэстын.Унэм мафIэ къыщIэнащ. Уэздыгъэр къыщIэнащ.МафIэ къыщIэнэн см. мафIэ.